Do oceny narażenia pracowników na pyły w lakierni
proszkowej niezbędne jest określenie, jakiego rodzaju są to pyły
i wykonanie pomiarów ich stężenia, a następnie obliczenie
wskaźników narażenia na te pyły. Wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń (NDS) pyłów są określone w
rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29
listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.) – dalej r.n.d.s.
Jeżeli obliczone wartości wskaźników narażenia
na pyły są wyższe od podanych w r.n.d.s., pracodawca powinien
niezwłocznie podjąć działania i środki zmierzające do
zlikwidowania przekroczeń. W przypadku stwierdzenia wartości
wskaźników narażenia na pyły niższych od wartości NDS, pomiary
stężeń pyłów powinny być prowadzone z częstotliwością
określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011
r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166). Wyniki badań powinny być
podstawą do podejmowania działań zapobiegawczych, mających na
celu eliminowanie narażenia na pyły, a tam gdzie nie jest to
możliwe - ograniczania narażenia w taki sposób, aby ryzyko
zawodowe było jak najmniejsze.
W lakierni proszkowej zwykle stosowana jest
technologia napylania elektrostatycznego. W związku z tym może
występować silne pole elektrostatyczne, którego natężenie zależy
głównie od konstrukcji urządzenia napylającego (pistoletu).
Stosunkowo małe natężenie, a zatem i małe narażenie występuje,
gdy generator wysokiego napięcia jest zainstalowany w rękojeści
pistoletu napylającego. Ekspozycja może być znaczna (natężenie
do kilkunastu kV/m, lokalnie do kilkudziesięciu) w przypadku
oddzielnego źródła wysokiego napięcia, połączonego z pistoletem
przewodem wysokonapięciowym. Dotychczas mało jest przekonujących
dowodów na występowanie szkodliwości związanej z promieniowaniem
elektrostatycznym.
W odróżnieniu od pola elektromagnetycznego, pole
elektrostatyczne nie wnika w głąb ciała człowieka. Przewodnictwo
elektryczne warstwy naskórka i skóry, a często także odzieży
jest wystarczająco duże, by skutecznie osłonić wnętrze ciała
przed tym typem promieniowania. Także przenikalność elektryczna
błon komórkowych jest w zakresie małych częstotliwości na tyle
duża, że ekranują one skutecznie wnętrze komórek przed polem
elektrostatycznym. Zdecydowana większość badaczy uważa ekspozycję
na pola elektrostatyczne za nieszkodliwe dla zdrowia.
Silne pole elektrostatyczne może indukować znaczne
ładunki elektryczne, których przypadkowe i szybkie rozładowanie,
przez kontakt lub przeskok iskry, może inicjować zapłon materiałów
palnych i wybuchowych lub rażenie elektryczne ludzi.
Najistotniejszym zagrożeniem w lakierniach jest możliwość
zainicjowania przez wyładowania elektrostatyczne zapłonu
łatwopalnego pyłu, grożącego pożarem i wybuchem. Dlatego
wszystkie obiekty metalowe muszą być uziemione, a instalacje
wysokiego napięcia mają ograniczony maksymalny prąd wyładowania,
w taki sposób, by nie zachodziła możliwość wyładowania
iskrowego lub porażenia pracownika. Porażenie elektrostatyczne może
być bolesne, ale zazwyczaj nie niesie bezpośredniego zagrożenia
dla zdrowia. Reakcją na porażenie elektrostatyczne mogą być też
niekontrolowane odruchy, grożące w niesprzyjających
okolicznościach urazami mechanicznymi i innymi następstwami.
Stosowana w lakierniach odzież ochronna, w wystarczającym stopniu
chroniąca ciało przed bezpośrednim stykiem z przedmiotami
przewodzącymi, zazwyczaj zapobiega porażeniom elektrostatycznym.
Ważnym aspektem profilaktycznym jest stosowanie ochrony dróg
oddechowych, gdyż naelektryzowane cząstki proszku (pyłu) zwiększa
skuteczność depozycji (wchłaniania) w drogach oddechowych. Jednak
potencjalna szkodliwość tego efektu również nie jest
wystarczająco zbadana.
Data publikacji: 22 lipca
2014 r.