Badania profilaktyczne są obowiązkowe

Zgodnie z art.211 pkt 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) pracownik ma obowiązek poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym, zaleconym przez lekarza, badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich. Badania te są konieczne, ponieważ mimo postępu technicznego i technologicznego, nie tylko usprawniającego pracę, lecz poprawiającego ochronę zdrowia pracujących, praca i jej środowisko nadal stwarzają szereg uciążliwości i zagrożeń dla zdrowia.

Znaczna grupa zawodów i prac wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej, np.: operatorzy suwnic i żurawi, pulpitów sterowniczych wielofunkcyjnych urządzeń technologicznych oraz samojezdnych ciężkich maszyn torowych. Dlatego. np. lęk wysokości wyklucza wykonywanie prac na wysokości, osoba niedosłysząca nie może pracować tam, gdzie słuch jest potrzebny do odbioru sygnałów dźwiękowych, a osoby z wadą serca lekarz nie dopuści do cięższych prac fizycznych. Jeszcze inne wymagania są stawiane kandydatom do pracy przy produkcji i przetwarzaniu żywności albo przy produkcji leków. W każdym przypadku chodzi o bezpieczeństwo samego pracownika lub o bezpieczeństwo innych osób.

Zdarzają się przypadki ukrywania przed lekarzem swoich dolegliwości (zwykle w obawie przed utratą pracy) przez pracownika wysłanego na wstępne, okresowe lub kontrolne badania lekarskie. Taka postawa, choć zrozumiała, jest naganna i dlatego zagrożona sankcją rozwiązania umowy o pracę w sytuacji, gdy pracownik unika poddania się wymaganym badaniom lekarskim. Warunki pracy i zakres obowiązków pracownika powinien określić pracodawca, wypisując skierowanie na badanie profilaktyczne. Warto pamiętać, że pracodawca włączając kierowanie pojazdem samochodowym do obowiązków służbowych pracownika, powinien odnotować tę uciążliwość w skierowaniu. Wówczas w badaniu wstępnym obligatoryjne jest wykonanie testów sprawności psychoruchowej, badania okulistycznego i neurologicznego. Podczas badania okresowego o wykonaniu testów czy konsultacji specjalistycznej decyduje lekarz, w zależności od wskazań.

Pracownik nie może odmówić poddania się wstępnym lub okresowym badaniom lekarskim pod rygorem rozwiązania umowy o pracę.